Ishlаb chiqаrish jarayonlari sаnitаriyasi va gigiyenasi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI MEHNAT TA'LIMI KAFEDRASI HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI 4-MODUL 4-Mа'ruzа. Ishlаb chiqаrish jarayonlari sаnitаriyasi va gigiyenasi. Rеjа: 4.1. Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigiyenasi meyorlari, mazmuni 4.2. Texnosferada havo muhitining ko'rsatkichlari, ularning mehnat faoliyatiga ta'siri, ishlab chiqarish mikroiqlimining gigiyenik meyorlari, ularning inson organizmiga ta'siri. 4.3. Texnosfera havosi tarkibidagi ishlab chiqarish changlari va zaharli moddalarning inson organizmiga salbiy ta'siri, ularga qarshi chora-tadbirlar. 4.4. Ishlab chiqarish korxonalarini shamollatish, ularning turlari, umumiy va mahalliy shamollatishning mohiyati. 4.5. Ishlab chiqarishda yoritish va uni meyorlari. 4.6. Ishlab chiqarishda shovqin va titrash. 4.1. Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigiyenasi meyorlari, mazmuni. Ishlab chiqarishda ishchi organizmiga alohida texnologik jarayonlarning kasb kasalliklariga olib keluvchi zararli ta'sirlarini ogohlantiruvchi va sog'lom mehnat gigiyenasi bilan ta'minlovchi sanitar texnik tadbirlar tizimi ishlab chiqarish sanitariyasi deyiladi. Ishlаb chiqаrish sаnitаriyasi - ishchilаrgа zаrаrli ishlаb chiqаrish оmillаrini tа'sirini оldini оluvchi vоsitаlаr, sаnitаr-tехnik, gigiеnik vа tаshkil iy tаdbirlаr sistеmаsidir. Ishlаb chiqаrish sаnitаriyasidа аsоsiy e'tibоr insоngа hаvо muhiti vа bеvоsitа tеgish оrqаli sаlbiy tа'sir etаdigаn ishlаb chiqаrishning zаrаrli оmillаrigа qаrаtilаdi. Hаvо оrqаli ishchigа tа'sir etаdigаn zаrаrlаr, nоqulаy mikrоiqlim, changlаr, gаzlаr, shоvqinlаr, infrа vа ultratоvushlаr, ish jоylаrini yoki хоnаni yetarlicha bo'lmаgаn vа judа hаm yoritilgаnligi elеktrоmаgnit, infrаqizil, ultrabinаfshа, rаdiоаktiv vа bоshqа nurlаnishlаr ko'rinishlаridа bo'lishi mumkin. Ishlаb chiqаrish sаnitаriyasining vаzifаsi esа ishlаb chiqаrish zаrаrlаrining ruхsаt etilgаn dаrаjаsi аsоsidа sоg'lоm vа хаvfsiz mеhnаt shаrоitini yarаtishdir. Bunday tadbirlarga quyidagilar kiradi: - ishlab chiqarish muhitida meyoriy meteorologik (mikroiqlim) sharoitlar yaratish; - toksik moddalarning chang, bug' va gazlarining zararli ta'sirlarini yo'qotish, yo'qotishning iloji bo'lmagan hollarda kamaytirish; - ishchi zonalarda va ishchi o'rinlarida shovqin va titrashlarni yo'qotish yoki kamaytirish; - ishchi zonalarda va ishchi o'rinlarida ratsional yoritishni ta'minlash; - radioaktiv modda yoki izotoplar bilan bog'liq nurlanish kasalliklari profilaktikasi; - sovuq yoki issiq harorat sharoitida ishlovchilar uchun maxsus mehnat rejimi; - zaruriy sanitar-maishiy xonalar va qulayliklar bilan ta'minlash; - maxsus kiyim, maxsus oyoq kiyimi va shaxsiy(individual) himoya vositalari bilan ta'minlash; - qo'l mehnatini yengillashtirish maqsadida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish, yangilash; - sanoat korxonalarini asrash qoidalari, texnologik jarayonlarni tashkil etish va jihozlarni o'rnatish qoidalarini ishlab chiqish; - tashqi muhit fizik omillarining ruxsat etilgan parametrlarini belgilash. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishning asosiy yo'nalishlari quyida keltiriladi: - Gigiyenik yo'nalishda: salomatlik va ish qobilyatiga ta'sir qiladigan ishlab chiqarish muhiti omillarini me'yorlash; ishlab chiqarish muhitidagi zararli omillarni kamaytirish va yo'qotish yo'llari bilan mehnat sharoitlarini sog'lomlashtirish. - Fiziologik yo'nalishda: ish joyi, asboblar, mashina va jihozlarni fiziologik talabalarga muvofiq holda bo'lishga erishish; mehnat va dam olish ...