4-sinf Ona tili dars ishlanma. Fe'l so'z turkumi

Mustaqil so'z turkumi. Fe'l. Reja: Fe'l so'z turkumi haqida umumiy ma'lumot. Fe'lning lug'aviy shakli Fe'lning sintaktik (munosabat) shakli Fe'l yasalish Ma'noviy xususiyati. Harakat va holat bildiruvchi so'z fe'l deyiladi: Bola yugurdi (harakat). Sitora uxladi. Fe'l nima qilmoq, nima bo'lmoq so'rog'ini oladi. Ravishdosh shakli qay tarzda (shoshilib) nima uchun (shoshganidan) nima maqsadda, qachon (o'qigach), qanday, qaysi (o'qigan bola) so'roqlarga javob bo'ladi. Lug'aviy ma'no turi. Maktab darsligida fe'lning 4 ta ichki lug'aviy ma'no guruh ajratiladi. Nutqiy faoliyat: gapirmoq Aqliy faoliyat: o'ylamoq Jismoniy faoliyat: chizmoq Holat: kulmoq Morfologik xususiyati. Fe'l o'ziga xos shakl yasovchiga ega: Lug'aviy shakl yasovchi: nisbat, bo'lishli-bo'lishsizlik, vazifa shakli, ko'makchi fe'l, harakatning kuchsiz darajasi,va davomiyligini bildiruvchi qo'shimcha; Sintaktik (munosabat)shakl yasovchi: tasdiq-inkor, zamon, shaxs-son, mayl. Grammatik ma'no turi. Fe'l grammatik jihatdan o'timli va o'timsiz fe'lga bo'linadi. O'timli fe'l tushum kelishigidagi so'zga bo'g'lanadi: o'qidi, ko'rdi,yod oldi kabi. Bu so'z kimni, nimani so'rog'iga javob bo'ladi: nimani o'qidi, kimni ko'rdi, nimani yod qildi kabi. O'timli fe'l tushum kelishigidagi so'zga bo'g'lanadi: o'qidi, ko'rdi,yod oldi kabi. Bu so'z kimni,nimani so'rog'iga javob bo'ladi: nimani o'qidi, kimni ko'rdi, nimani yod qildi kabi. O'timsiz fe'l tushum kelishigidagi so'zga bog'lanmaydi: bordi, uxladi, ranjidi, xandon urdi kabi. Bu so'z kimni, nimani so'rog'iga javob bo'lmaydi. Otlashgan so'z otning so'z yasovchidan boshqa qo'shimchasini oladi. Sintaktik xususiyati. Fe'l gapda quydagi vazifada keladi: Kesim: U choyxona yonidan o'tdi Hol: Bola shoshilib gapirdi Aniqlovchi: O'qigan kishi o'zdi. Kirish: Aytishicha, kechga qaytarmish. Yordamchi fe'l So'z qo'shib fe'l yasash mavzusida o'rganildi. Mustaqil fe'l tuslangan fe'l (sof fe'l) va tuslanmagan fe'lga ajratiladi. Kesim vazifasidagi fe'l-tuslangan, ya'ni sof fe'l. Fe'lning ...