5-sinf Botanika Barglarda organik moddalarning hosil bo'lishi

27-§. BARGLARDA ORGANIK MODDALARNING HOSIL BO'LISHI 5-sinf botanika darsligi asosida. 2015. O'simliklar, ayniqsa, urug'lar tarkibida (uning turiga qarab) har xil miqdorda suv, mineral tuzlar va organik moddalar (kraxmal, shakar, moy va oqsil moddalar) bo'ladi. Bu organik moddalar o'simliklarning qaysi qismida qanday hosil bo'ladi, degan savol tug'iladi. Olimlar ko'pgina tajribalar asosida organik moddalar barg etining hujayralarida va o'simliklarning boshqa yashil organlari hujayralarida hosil bo'lishini aniqlashgan. O'simliklarda quyosh nuri ta'sirida va xlorofi ll donachalari ishtirokida anorganik moddalardan organikmoddalar hosil bo'lishi va havoga kislorod ajralib chiqish jarayoni fotosintez deyiladi. Fotosintez -yunoncha so'z bo'lib, «fotos» - yorug'lik va «sintez» - qo'shish, birlashtirish degan ma'noni anglatadi. Ijodiy faoliyatining asosiy qismini yashil o'simliklardagi fotosintez jarayonini o'rganishga bag'ishlagan va fanga o'zining munosib hissasini qo'shgan rus olimi A. Timiryazevdir. U o'zining «Quyosh, hayot va xlorofi ll» nomli kitobida fotosintez jarayonini asoslab bergan. Karbonatnat angidrid Kislorod Suv Quyosh nurlari O'simliklar suv va unda erigan mineral moddalarni (tuzlarni) tuproqdan ildiz tukchalari orqali so'rib olishi sizlarga ma'lum. Suv va unda erigan mineral mod dalar ildiz bosimi ostida va barg hujayralarining so'rishi tuf ayli dastlab ildiz naychalariga sizib o'tadi, so'ngra poyaga, va nihoyat, barg tomirlaridagi nay chalar orqali barglarga o'tadi. Barg hujayralariga suv bilan bir vaqtda og'izchalar orqali havo dan karbonat angidrid gazi kiradi. Barg eti hujayralaridagi xlorofill donachalari ishtirokida va yorug'lik ta'sirida organik moddalar hosil bo'ladi. Bu jarayonda xlorofill donachalarida karbonat angidrid suv bilan birikadi. Natijada, dastlab shakar, so'ngra kraxmal hosil bo'ladi. Karbonat angidrid suv bilan birikkanda, shakardan tashqari yana erkin kislorod gazi ajralib, og'izchalar orqali havoga chiqadi. O'simliklar hujayrasida faqat ...