5-sinf. Qoldiqli bo'lish

Qashqadaryo viloyati Nishon tumani 38-umumiy o'rta ta'lim maktabi MATEMATIKA VA INFORMATIKA FANI O'QITUVCHISI XURRAMOVA FARIDA 5-SINF MATEMATIKA MAVZU: QOLDIQLI BO'LISH 14 ta qo'ziqorinni uchta tipratikanga teng taqsimlash kerak bo'lsin. Bu holda har bir tipratikanga 4 tadan qo'ziqorin tegadi va 2 ta qo'ziqorin ortib qoladi. 1-rasm Demak, 14 soni 3 ga bo'linmaydi. Buni 14 3 4 12 2 yoki ko'rinishida ifodalash mumkin. Bu holda 14 soni 3 ga qoldiqli bo'linadi deyiladi va 14 4 2 bo'linuvchi bo'luvchi to'liqsiz bo'linma qoldiq deb ataladi 3 14 3 12 4 2 bo'linuvchi bo'luvchi to'liqsiz bo'linma qoldiq 2-rasm Har doim qoldiq bo'luvchidan kichik bo'ladi 2-rasmda tasvirlangan qoldiqli bo'lishda qoldiq - 2 , to'liqsiz bo'linma - 4 dan kichik bo'linuvchi bo'luvchi to'liqsiz bo'linma qoldiq tenglikdan quyidagi qoidani hosil qilamiz Qoldiqli bo'lishda bo'linuvchini topish uchun, to'liqsiz bo'linmani bo'luvchiga ko'paytirib, hosil bo'lgan ko'paytmaga qoldiqni qo'shish kifoya. Agar qoldiq nolga teng bo'lsa, bo'linuvchi bo'luvchiga qoldiqsiz bo'linadi. 331 -misol. Bitta choyshab tikishga 6 m mato sarflanadi. 200 m matodan nechta choyshab tikish mumkin? Shunda qancha mato ortib qoladi? yechish: 200 6 ' 3 18 2 0 18 2 3 Javob: 33 ta choyshab va 2 m mato qoladi. 332 -misol. Qoldiqli bo'lishni bajaring: 546 5 ' 1 5 0 0 9 4 6 4 5 1 308 7 ' 4 28 2 8 4 28 0 Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 1. Natural son ikkinchisiga har doim qoldiqsiz bo'linadimi? 2. Bo'lishda qoldiq bo'luvchidan katta bo'lishi mumkinmi? Uyga vazifa: 342-343 -misollar E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT! ...