5-sinf. O'zbek tili leksikasining boyish manbalari. O'z va o'zlashma so'zlar

ONA TILI MAVZU: O'ZBEK TILI LEKSIKASINING BOYISH MANBALARI. O'Z VA O'ZLASHMA SO'ZLAR 5-sinf Muhammad al-Xorazmiy Ahmad Farg'oniy Abu Rayhon Beruniy Abu Ali ibn Sino Algebra (algaritm) Meditsina (tabobat) Geologiya Metrologiya (o'lchovlar) TOPSHIRIQ Buyuk bobomiz Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy 783-yilda Xivada tug'ilgan. Keyinroq Bag'dod shahridagi Bayt ul-hikma markazida faoliyat yuritgan. Alloma algebra fanining asoschisidir. Bilib oling! Til doimiy ravishda boyib boradi. Uning boyishi ikki usul orqali amalga oshiriladi. Ichki imkoniyat asosida. Tashqi imkoniyat asosida. Tilning ichki imkoniyatlar asosida boyishi 1 3 2 Tilning tashqi imkoniyat asosida boyishi Dunyoda boshqa tillardan so'z olmasdan faqat o'z ichki imkoniyatlari asosidagina rivojlanadigan birorta ham til yo'q. O'zbek tili ham bundan mustasno emas. O'zbek tili leksikasi ham tashqi manbalar asosida, ya'ni chet tillaridan so'zlar olib boyib bormoqda. Bunday so'zlar olinma so'zlar deyiladi. Masalan: fayl, market, metro kabi. Tildagi so'zlar O'z qatlam O'zlashma qatlam Azaldan tilimizda qo'llanib kelinayotgan ish, bosh, biz, yigirma kabi umumturkiy va o'zbekcha so'zlar Arab, fors, Yevropatillaridan o'zlashgan so'zlar: qalam, bahor, parta, stol O'zlashma so'zlar Fors-tojik tilidan o'zlashgan so'zlar: barg, poytaxt, farzand, do'st, duradgor. Arab tilidan o'zlashgan so'zlar: asar, g'azal, shoir, madaniyat, sanoat, janub. Rus va rus tili orqali boshqa tillardan olingan so'zlar: ruchka, parta, stol, stul, vergul, palto, futbol, boks, tomat, limon. 290-mashq Buyuk vatandoshimiz Ahmad al-Farg'oniy 861-yili arab xalifasining topshirig'iga ko'ra Nil daryosi suvini o'lchaydigan nilometr deb atalgan qurilma yasagan. Mazkur qurilma hozirga qadar Nil daryosi yoqasida saqlanib qolgan. (A.Muhammadjonov) Nilometr - Ahmad al-Farg'oniy boshchiligida abbosiy xalifa al-Mutavakkilning amri bilan 867-yil Qohira shahri yaqinida Nil daryosi sathini o'lchash maqsadida qurilgan inshoot. ...