8-sinf Geografiya fanidan Zarafshon iqtisodiy rayoni dars taqdimot

ZARAFSHON IQTISODIY RAYONI Darslik 1-ilovasidagi jadvaldan rayonning aholisi sonini va maydonini aniqlang. Iqtisodiy geografik o'rni va tabiiy boyliklari. Bu iqtisodiy rayon Samarqand, Buxoro va Navoiy viloyatlari hududidan iborat. Maydonining kattaligi jihatidan Quyi Amudaryo iqtisodiy rayonidan keyinda turadi. Aytingchi, iqtisodiy rayonning geografik o'rnini qanday baholasak bo'ladi? Maydonining asosiy qismi tekislik (Qizilqum cho'li)dan iborat. U qorako'lchilik uchun ahamiyatlidir. Tekislik markazida Tomditog' (eng baland cho'qqisi 922 m), Bo'kantog', Ovminzatog', Quljuqtog' qad ko'tarib turadi. Tekislikning sharqida Nurota, Oqtog', Qoratog'larning g'arbiy qismi joylashgan. Bular ham iqtisodiyotda muayyan ahamiyat kasb etadi. Zarafshon vodiysining quyi qismlari obikor dehqonchilik uchun qulay. Iqtisodiy rayon iqlimi keskin kontinental, yozi issiq va quruq. O'simlik o'sadigan davr haroratining yig'indisi shimolda 300°C ni, janubda esa 500°C ni tashkil etadi. Yog'in nihoyatda kam, yillik yog'in miqdori 100-300 mm xolos. Qor qoplami yupqaligi yaylov chorvachiligiga qo'l keladi. Cho'lda yerosti suvlaridan chorvachilikda, kichikroq joylarda esa sabzavot yetishtirishda foydalaniladi. Tez-tez garmsel shamoli xuruj qilib, o'simliklarni qovjiratib ketadi. Suv muammosini hal qilish uchun Zarafshon daryosida Amu-Qorako'l va Amu-Buxoro mashina kanallari, kanalda esa Quyimozor suv ombori ishga tushirilgan. Suvni 64 metr balanddagi bu kanallarga qudratli nasoslar ko'tarib beradi. Suv omborga va undan kanallar orqali Buxoro vohasini sug'orishga sarflanadi. Zarafshon iqtisodiy rayonida xilma-xil mineral boyliklar ko'p. Jumladan, Gazli, Uchqir, Qorovulbozor, Sortosh tabiiy gaz konlari, Kogon yaqinida neft koni, Muruntov oltin koni, Ingichka va Zarmitanda nodir metallar konlari, oltingugurt konlari, qurilish materiallari va mineral bo'yoq konlari mavjud. Bu boyliklar iqtisodiy rayonda energetika, rangli metallurgiya, kimyo hamda qurilish materiallari sanoatlarini rivojlantirish uchun baza hisoblanadi. Aholisi. Iqtisodiy rayon aholisining ko'payish sur'ati mamlakat aholisining ...