6-sinf Tabiiy fandan Ekosistema modelini yasash mavzusida ochiq dars taqdimoti

Toshkent shahar Mirobod tumani 110-IDUM geografiya fan o'qituvchisi Turopova Nargizaning Ekosistema modelini yasash mavzusida dars taqdimoti. Avlodlarimiz bizdan keyin ham munosib tabiiy muhitda yashashlari uchun biz tabiatga mehr va e'tibor berishimiz, u bilan uyg'un bo'lib yashashimiz kerak. Birni kessang, o'nni ek Shavkat Miromonovich Mirziyoyev . Ekosistema - Yer sayyorasining tirik organizmlar yashaydigan qismi. Odam, o'simlik, hayvon, zamburug'', bakteriyalar ekosistemaning tirik qismini, tosh, tuproq, suv va atmosferadagi gazlar ekosistemaning jonsiz qismini tashkil etadi. Ekosistemaning tirik va jonsiz qismlari bir-biriga ta'sir ko'rsatadi. Tuproqdagi suv va minerallar o'simliklar tomonidan o'zlashtirilib, fotosintez jarayonida organik moddalar hosil bo'lishiga sarflanadi. O'simliklarni o'txo'r hayvonlar, ularni esa yirtqich hayvonlar iste' mol qiladi. Tirik organizm qoldiqlari tuproqdagi mikroorganizmlar yordamida parchalanib, minerallarga aylanadi. Minerallar o'simliklar tomonidan o'zlashtiriladi. Shu tarzda ekosistemada moddalar davriv aylanishi sodir bo'ladi. Ekosistemani buzilishi Ko'plab zavod va fabrikalarning qurilishi, o'rmonlarning kesilishi, suv yo'llarining to'silishi atrof-muhitga o'z ta'sirini o'tkazadi. Agar tabiatni muhofaza qilmasak, suv va havo ifloslanadi, bu esa biosferaga salbiy ta'sir qiladi. Keyinchalik 1940 yilda akademik V.N.Sukachev ekosistema tushunchasini biogeotsenoz deb atashni taklif etdi. Biogeotsenoz tarkibiga odamdan tashqari hamma narsa kiradi. Biogeotsenoz taraqqiy etib va o'zgarib turadi. Bu o'zgarishlar kishilar, muhit va hattoki uzoq kosmosning ham ta 'siri ostida ro'y beradi. Beogeotsenozni o'rganish qishloq xo'jaligi va ayniqsa, o'rmon xo'jaligini rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. «Ekosistema» atamasi birinchi marta 1935 yilda ingliz ekologi A.Tensli tomonidan kiritilgan. Ko'pincha ekosistemalar o'zgarib turadi.Agar ekosistema stabil (o'zgarmaydigan) bo'lsa, unda umumiy biomassaning hajmi ko'paymaydi. Ya'ni yilning boshida qancha bo'lsa, oxirida ham shunchaligicha qoladi. Bu holatda birlamchi mahsulotda bo'lgan hamma energiya har xil trofik darajadagi ...