11-sinf Biologiya fanidan Ekotizimlarning mahsuldorligi mavzuda dars taqdimoti

Biologiya 39-Dars. Mavzu: Ekotizmlarning mahsuldorligi Sirdaryo viloyati Guliston shahar 9-umumta'lim maktabining Biologiya fani o'qituvchisi To'rayeva Gulchehra 11 sinf DARSNING MAQSADI: Ekotizmlarning mahsuldorligi haqidagi ma'lumotlar, biomassa tushunchasi, ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi va energiyaning yo'nalishli oqimini o'rganish. UYGA VAZIFANI MUSTAHKAMLASH QUYIDAGI O'TLOQ TIPIDAGI OZIQ ZANJIRINI IZOHLANG; UYGA VAZIFANI MUSTAHKAMLASH RASMDAN FOYDALANIB O'RMON HAYVONLARINING OZIQ ZANJIRI VA OZIQ TO'RINI TUSHUNTIRIB BERING Biomassa tushunchasi Ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi, shuningdek, energiyaning yo'nalishli oqimi sodir bo'ladi. Buning natijasida organizmlar biomassasi hosil bo'ladi. Tarixiy rivojlanish jarayonida muayyan ekosistemada jamlangan, barcha tirik organizmlar (organik moddalar)ning umumiy miqdori ekosistema biomassasini tashkil etadi 1 1 2 1 Ekosistema O'simliklar biomassasi fitomassa, hayvonlar biomassasi zoomassa deyiladi. Ekosistema biomassasi quruqlik ekosistemalarida maydon birligida quruq organik modda massasi birligi bilan: gm2, kgm2, kgga2, tkm2, suv havzasi ekosistemalarida hajm birligida ifodalanadi Tiklanishi va yangilanishi uchun qaysi modda va energiyadan foydala- nishiga ko'ra, ekosistemada birlamchi va ikkilamchi mahsuldorlik farqlanadi. Bunda hosil bo'ladigan mahsulot mos ravishda birlamchi va ikkilamchi deyiladi. Fotosintez yoki xemosintez jarayonida avtotrof organizmlar (produtsentlar) tomonidan mineral moddalardan hosil qilinadigan biomassa birlamchi mahsulot deyiladi. Organik moddalarning asosiy qismini yashil o'simliklar tashkil qiladi. Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill tomonidan o'zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida foydalaniladi (quyosh energiyasining qolgan 99% i qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug'lanishiga sarflanadi). Bundan ko'rinib turibdiki, quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog'lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o'rtacha 1% ni tashkil etadi. Bunday qonuniyat «1% qoidasi» deb nomlanadi. 1% QOIDASI Birlamchi va ikkilamchi mahsuldorlik Birlamchi mahsuldorlik ekosistemaning eng muhim xususiyatidir MUSTAHKAMLASH; Rasmda qarab ekotizm biomassasini izohlang; TUSHUNCHALARNI IZOHLANG ...