9-sinf O'zbek tili dars ishlanma. Ekologiya va biz (Kesimning ifodalanishi. Ot-kesim, ularda -dir shaklining qo'llanishi)

9-sinf O'zbek tili EKOLOGIYA VA BIZ (Kesimning ifodalanishi. Ot-kesim, ularda -dir shaklining qo'llanishi) 1- topshiriq. Rasmdan foydalanib, berilgan tayanch so'z va so'z birikmalari ishtirokida gaplar tuzing. Tayanch so'z va birikmalar: ekologiya, tabiat va biz, ekologik muammolar, salomatlik asosi, atrof-muhit, toza saqlash, suvni ifloslantirmaslik, isrof, noyob, salomatlik. Namuna: Tozalik - salomatlik garovi. 2-topshiriq. Matnni o'qing, mazmunini so'zlab bering. Matnga oid savollar tuzing. Suv hayot demakdir Suv - hayot manbai, inson salomatligining garovi. Odam o'zini yaxshi his qilishi uchun faqat toza ichimlik suvidan foydalanishi kerak. Bugungi kunda suvni tejab ishlatish, ariq va anhorlarga axlat tashlamaslik haqida uka-singillarimizga gapirib bersak, o'zimiz ularga o'rnak bo'lsak, maqsadga muvofiq bo'ladi. Suvga tupurish, unga xascho'p tashlash hamda isrof qilish qadimdan qoralangan. Suv nafaqat inson uchun, balki butun tabiat, o'simlik va hayvonot dunyosi uchun ham juda zarur. Agar suv bo'lmasa butun borliq, shu jumladan insoniyat ham yo'q bo'lib ketishi mumkin. Shuning uchun, aziz o'quvchilar, suvdek noyob xazinamizni asraylik. Shunda ona tabiat bizga o'zining barcha boyliklarini in'om etib, el-yurtimiz boybadavlat, farovon yashaydi. Lug'atni yod oling! tejamoq - экономить manba - источник maqsadga muvofiq - целенаправленно xas-cho'p - мусор insoniyat - человечество borliq - окружающий мир, вселенная tupurish - плевать, плеваться Qoidani bilib oling! Kesim gapning markaziy bo'lagi hisoblanib, ega haqida ma'lumot beradi. U nima qildi?, nima qilyapti?, nima qildi? so'roqlariga javob bo'ladi. Masalan: Men maktabga boraman. Fe'ldan boshqa so'z turkumlari bilan ifodalangan kesim ot-kesim deyiladi. Ot-kesimlar quyidagicha ifodalanadi: Ot bilan: O'zbekistonning poytaxti - Toshkent. Sifat bilan: Bizning yurtimiz juda go'zal. Harakat nomi bilan: Bizning maqsadimiz a'lo baholarga o'qish. Olmosh ...