8-sinf Huquq fanidan dars ishlanma. Huquq sohalari

Huquq sohalari 8-sinf O'zbekiston davlati va huquqi asoslari fani 18-mavzu Har qanday jamiyatda shu jamiyat a'zolarining huquq va erkinliklarini ta'minlash uchun ma'lum bir huquq tizimi zarur. Huquq tizimi - bu jamiyatdagi mavjud huquq normalarining bir butun voqelik sifatida harakatlanishi, huquq normalari va sohalarini muayyan izchillikda, o'zaro uzviy aloqadorlikda joylanishi. Qaysi huquq normasini qaysi obyektga nisbatan ishlatish lozimligini aniqlashtirish uchun ularni turlarga ajratish lozim. Huquq tizimi, avvalam bor, huquq tarmoqlari (sohalari) deb nomlanuvchi alohida tarmoqlarga ajratiladi. Bunda, davlatdagi ijtimoiy munosabatlarning xilma-xilligi e'tiborga olinadi. Aynan shu munosabatlar huquqiy tartibga solish (boshqaruv)ning predmetini tashkil qiladi. Huquqiy tartibga solish (boshqarish) usuli esa, huquq ning ijtimoiy munosabatlarga ta'sir ko'rsatishga yordamlashadigan yo'llari, usullari, vositalarining yig'indisidir. Ijtimoiy munosabatlarning mehnat munosabatlari, ijtimoiy ta'minot, moliya va hoka'zolar kabi turlari alohida huquqiy normalar orqali tartibga solinadi. O'zbekiston Respublikasi huquq tizimini quyidagi jadval-sharhi orqali ifodalash mumkin: Konstitutsiyaviy huquq sohasi - bu huquq tarmog'i huquq tizimidagi eng asosiy huquq sohasi. Chunki, unda huquqning bosh tamoyillari, davlatning huquqiy qiyofasi belgilab beriladi. - Mehnat huquqi sohasi orqali - korxonalar, tashkilotlar va ularning xodimlari o'rtasidagi mehnat munosabatlari tartibga solinadi. - Fuqarolik huquqi sohasi orqali - mulk bilan aloqador hamda nomulkiy munosabatlar tartibga solinadi. - Oila huquqi sohasi orqali - oiladagi, oila va nikoh bilan bog'liq munosabatlar tartibga solinadi. - Ekologiya huquqi sohasi orqali - tabiatni muhofaza qilish jarayonida yuzaga keladigan munosabatlar tartibga solinadi. - Jinoyat huquqi sohasi orqali - qanday xatti-harakatlar jamiyat uchun xavfli ekanligi belgilanadi, ularni sodir etganlar qanday jazolanishi va bu borada yuzaga keladigan barcha munosabatlar tartibga solinadi. Yuqorida atalgan tarmoqlar davlatning ichki huquq tizimini tashkil qiladi. Bundan tashqari xalqaro huquq tizimi ham mavjud bo'lib, bu huquq tizimi normalari davlatlar, xalqaro tashkilotlar va boshqa subyektlar o'rtasidagi huquqiy munosabatlarni tartibga soladi. xalqaro huquq tizimi quyidagi tarmoqlarni o'z ichiga oladi: xalqaro ommaviy huquq, xalqaro xususiy huquq, xalqaro tash kilotlar huquqi, xalqaro xavfsizlik huquqi, diplomatiya va konsullik huqu qi, xalqaro dengiz huquqi va boshqalar. Huquq institutlari - bu o'zaro bog'langan, bir turdagi ijtimoiy munosa batlarni tartibga soluvchi huquqiy normalar guruhidan iborat. Konstitutsiyaviy huquq sohasida prezidentlik, fuqarolarning huquq va erkinliklari instituti, jinoyat huquqi sohasida - javobgarlik instituti, oila huquqida - nikoh instituti va boshqalar. Bu huquq institutlari huquq sohasining ichki tar kibiy qismidir. Huquq institutlari birlashib, huquq sohasini tashkil etadi. Ya'ni huquq institutlari huquq sohalarining tarkibiy qismidir. Savol va topshiriqlar: 1. Huquq tizimini sohalarga ajratish nima uchun zarur? 2. Huquqiy tartibga solish predmeti nima? 3. Huquqiy tartibga solish usulini tushuntirib bering. 4. Huquqiy sohalarning asosiy turlarini sanab ...