8-sinf Ona tili fanidan Gapning ajratilgan bo'laklari mavzusida dars ishlanma

DARS ISHLANMASI Qashqadaryo viloyati G'uzor tumani 47-umumiy o'rta ta'lim maktabining Ona tili va adabiyot fani o'qituvchisi KARIMOVA SHIRINning Gapning ajratilgan bo'laklari mavzusida tayyorlagan bir soatlik O'zidan oldingi bo'lakning ma'nosini izohlab, bo'rttirib, to'ldirib, aniqlashtirib kelgan bo'lak ajratilgan izoh bo'lak deyiladi: Men ishni mana shundan, ya'ni tushuntirishdan boshladim. Ajratilgan bo'laklarning uyushiq bo'laklardan farqi shundaki, ular bir tushunchaning ikkita nomidir, ya'ni bir shaxs yoki bir narsa ikki marta nomlanadi, uyushiq bo'laklar esa bir necha shaxs yoki narsani ifodalaydi. Gap bo'laklarining ajratilishida gapda so'z tartibining o'zgarishi, gap bo'laklarining kengayishi, bir bo'lakning o'zidan oldingi bo'lakni izohlashi bir bo'lakni boshqalaridan ajratib bo'rttirib ko'rsatish zaruriyati kabilar sabab bo'lishi mumkin. M: Ko'chada borar, g'amgin va o'ychan. Ukasi, ko'zlari chaqnagan, unga g'azab bilan qaradi. Oldinda, muyo'lishda, bir qora ko'rindi. U har kuni quyoshtikka kelganda, shaharga tushadi. Ko'pincha ravishdosh va sifatdosh bilan ifodalangan hollar ham kengaygan holda ajratilishi mumkin:O'zidan-o'zi hadiksirab, atrofga ola-zarak boqadi. Otasi, ikki qo'ltig'ida narsa ko'targan holda yo'lga tushdi. Gapning ajratilgan bo'laklari Quyidagi gap bo'laklari ajratiladi: Ajratilgan izoh bo'laklarda tinish belgilarining ishlatilishi Yozma nutqda izoh bo'laklar ko'pincha vergul va tire bilan ajratiladi: 1) Izoh bo'laklarning o'z ichida vergul bo'lsa, ikki tomoniga tire qo'yiladi: Endi odamlar -otliq, piyoda, yosh-qari - uchray boshladi. 2) Ajratilgan bo'lak kengayib, uyushib, gap oxirida kelsa, undan oldin tire qo'yiladi: Mening o'z muhabbatim bor - toza va musaffo! 3) Bosh kelishikdagi kishilik olmoshini izohlagan bo'laklardan avval tire, keyin vergul qo'yiladi: Men - Fozilova Fotima, VII sinfda o'qiyman. 4) Yozma nutqdagi: Otam - Ilyos Tohirov, zavodda ishlaydi, kabi gaplarda ham shunday. AJRATILGAN BO'LAKLI GAPLAR Gapning ikkinchi ...