10-sinf Adabiyot fanidan Ahmad Yassaviy mavzusida dars taqdimot

Ahmad Yassaviy ( - 1166-67) Ilk turk mutasavvifi, yassaviylik (jahriylik) tariqatining asoschisi, orifona she'riyat boshlovchisi. 11 asrning so'ngida Turkistonning Yassi (ayrim manbalarda Sayram) qishlog'ida Shayx Ibrohim oilasida tug'ilgan. Shayx Arslonbobdan ta'lim olgan. Buxoroda Yusuf Hamadoniyga uchinchi xalfa bo'lgan, shayxlikni Hamadoniyning to'rtinchi xalfasi Abduxoliq G'ijduvoniyga topshirib, Yassiga qaytgan. Oltmish uch yoshida chillaxona qazdirib, buyuk turk piri olamdan etakni silkkan (Alisher Navoiy). Yassaviylik tariqatining asoslari Faqrnoma (ayrimlar Yassaviyga nisbat beradilar), Maslakul-orifin, Lama'ot, Samaratul-mashoyix, Javohirul-abror kabi manqaba va risolalarda aks etgan. Devoni hikmat kitob shogirdlari tomonidan tartib berilgan. Unda ilohiy ishq g'oyasi va ma'rifiy mazmun yetakchilik qiladi. Hikmatlar ma'no va mohiyat e'tibori bilan Qur'oni karim va Muhammad alayhissalom hadislariga chuqur bog'langan. Devoni hikmatning 20dan ortiq nusxalari O'R FA ShI jamg'armasida saqlanadi. Asar qo'lyozmalaridan eng qadimgisi 17 asrga tegishli. Yassaviy merosi va tariqati xorijda L. Massignon, A. Arberri, M. Smitt, X. Kisling, F. Mayer, A. Shimmel, R. Xartman, F. Ko'prulu, J. Trimingem, K. Eraslon, Idris Shox, Devin Di Uis; Rossiyada A. Krimskiy, I. Petrushevskiy, E. Bertels; O'zbekistonda Fitrat, A. Sa'diy, E. Rustamov, B. Qosimov, I. Haqqulov, N. Hasanov tomonidan o'rganilgan. Qabri Qozog'istonning Turkiston shahrida, 14 asrda Amir Temur tomonidan ta'mirlangan. Turkistonda Ahmad Yassaviy nomidagi turk-qozoq universiteti mavjud. Hikmat 1 Bismilloh deb bayon aylay hikmat aytib, Toliblarg'a durru gavhar sochtim mano. Riyozatni qottig' tortib, qonlar yutub, Men daftari soniy so'zin ochtim mano. So'zni aydim harkim bo'lsa diydor talab, Jonni jong'a payvand qilib, ragni ulab, G'arib, yetim, faqirlarni ko'nglin siylab, Ko'ngli butun xaloyiqdin qochtim mano. Qayda ko'rsang, ko'ngli sinuq marham bo'lg'il, Andog' mazlum yo'lda qolsa, hamdam bo'lg'il. Ro'zi mahshar dargogiga mahram bo'lg'il, Movumanlik xaloyiqdin qochtin mano. G'arib, faqir, yetimlarni R a s u l so'rdi, O'shal tuni Me'roj chiqib diydor ko'rdi, Qaytib tushub g'arib, faqir holing so'rdi, G'ariblarni izin izlab tushtum mano. Ummat bo'lsang, g'ariblarg'a tobe' bo'lg'il, Oyat, hadis har kim aytsa, some' bo'lg'il, Rizqu ro'zi harna bersa, qone' bo'lg'il, Qone' bo'lub, shavq sharobin ichtim mano. Madinaga R a s u l borib, bo'ldi g'arib, G'ariblig'da mehnat tortib, bo'ldi habib, Jafo tortib, yaratqang'a bo'ldi qarib, G'arib bo'lub, uqbolardin oshtim mano. Oqil ersang, g'ariblarni ko'nglin ovla, Mustafodek elni kezib, yetim kovla, Dunyoparast, nojinslardin bo'yun tovla, Bo'yun tovlab, daryo bo'lub toshtim mano. Ishq bobini Mavlom ochqach menga tegdi, Tufroq qilib, hozir bo'l, deb bo'ynum egdi, Boron sifat malomatni o'qi tegdi, Paykon olib, yurak-bag'rim teshtim mano. Ko'nglum qottig', tilim achchig', o'zum zolim, Qur'on o'qub amal qilmay, yolg'on olim, G'arib jonim sarf aylayin, yo'qtur molim, Haqdin qo'rqub, o'tga tushmay, pishtim ...