10-sinf Hamid Olimjon she'rlari haqida

10-sinf adabiyot darsligi asosida 18-mavzu: HAMID OLIMJON SHE'RLARI HAQIDA O'RIK GULLAGANDA Derazamning oldida bir tup O'rik oppoq bo'lib gulladi Novdalarni bezab g'unchalar, Tongda aytdi hayot otini Va shabboda qurg'ur ilk sahar Olib ketdi gulning totini. Har bahorda shu bo'lar takror, Har bahor ham shunday o'tadi. Qancha tirishsam ham u beor Yellar meni aldab ketadi. Mayli, deyman va qilmayman g'ash, Xayolimni gulga o'rayman; Har bahorga chiqqanda yakkash, Baxtim bormi deya so'rayman. Yuzlarimni silab, siypalab, Baxting bor deb esadi yellar. Etgan kabi go'yo bir talab, Baxting bor deb qushlar chiyillar. Hamma narsa meni qarshilar, Har bir kurtak menga so'ylar roz. Men yurganda bog'larga to'lar Faqat baxtni maqtagan ovoz: «Mana senga olam-olam gul, Etagingga siqqanicha ol. Bunda tole har narsadan mo'l, To o'lguncha shu o'lkada qol. Umrida hech gul ko'rmay yig'lab O'tganlarning haqqi ham senda. Har bahorni yig'lab qarshilab Ketganlarning haqqi ham senda» Derazamning oldida bir tup O'rik oppoq bo'lib gulladi «O'RIK GULLAGANDA» SHE'RI HAQIDA Hamid Olimjon ijodiy merosida tabiat lirikasiga bag'ishlangan she'rlar ko'plab uchraydi. Ular orasida «O'rik gullaganda» she'ri alohida ajralib turadi. «Derazamning oldida bir tup o'rik oppoq bo'lib gulladi» satrlari bilan boshlangan she'r o'zbek diyoriga keluvchi bahor nashidasining madhi sifatida yangr ab keladi. «O'rik gullaganda» she'ri faqat bahor faslidagi tabiat tasviridan iborat emas. She'rda shoirning ruhiy kayfiyati yetakchilik qiladi. She'rdagi hissiy oqim tabiat tasviridan shoir «men»iga ko'chadi; shoir bilan yellar orasida kichik bir ziddiyat kuzatiladi. Shoir bahorning nafis qilig'iga nisbatan o'zida g'ashlik sezmaydi va aytadi: Mayli, deyman va qilmayman g'ash, Xayolimni gulga o'rayman; Har bahorga chiqqanda yakkash, Baxtim bormi deya so'rayman. Ayni banddagi «xayolni gulga o'rash» ta'biri chinakam shoirona tafakkur mahsulidir. Shoir bu she'rda qiyosiy tasvir va jonlantirish san'atidan foydalanadi. Natijada o'rik gullari bilan lirik qahramon o'rtasida uyg'unlik bayon qilinadi: Yuzlarimni silab, siypalab, Baxting bor deb esadi yellar. Etgan kabi go'yo bir talab Baxting bor deb qushlar chiyillar. «Mana senga olam-olam gul, Etagingga siqqanicha ol. Bunda tole har narsadan mo'l, To o'lguncha shu o'lkada qol. Umrida hech gul ko'rmay yig'lab O'tganlarning haqqi ham senda. Har bahorni yig'lab qarshilab Ketganlarning haqqi ham senda» Mazkur she'rda shoirning tuyg'ulari shu darajada teran tasvirlanganki, har qanday vaziyatda o'rik gullashiga doir hodisa tilga olinganida beixtiyor ushbu she'rning mazmun-mohiyati esga keladi. Umuman olganda, Hamid Olimjonning «O'rik gullaganda» she'rini asr oshib shu kungacha yashab kelgan va bundan keyin ham ko'plab o'quvchilar qalbiga bahoriy xush kayfiyat bag'ishlab yashaydigan asarlar qatoriga kiritish o'rinli bo'ladi. CHIMYON ESDALIKLARI Tog'da yurar ohu bir juvon, Sochimni taraydi shabboda. Menga bugun yaqindir osmon, Bulutlardan teppamda ...