10-sinf Adabiyot fanidan O'rxun-Enasoy obidalari dars taqdimoti

G'uzor tumani 47-umumiy o'rta ta'lim maktabi ona tili va adabiyot fani o'qituvchisi Karimova Shirinning 10-sinfda O'rxun-Enasoy obidalari mavzusida dars taqdimoti Dars mavzusi O'rxun-Enasoy obidalari O'rta Osiyo xalqlarining mushtarak yodgorligi. Kultegin, Bilga hoqon, Irq bitiglari Dars rejasi: Uyga vazifa: bilardim Yangi mavzu: bilmoqchiman! Yangi mavzuni mustahkamlash: bilib oldim Bilimdonlik Dam olish lahzalari Dars shiori: Tarixiy xotirasiz buyuk kelajak qurib bo'lmaydi. I.Karimov O'rxun Enasoy daryolari nomi bilan bog'liq. Keyinchalik Sibir, Mo'g'uliston, Sharqiy Turkiston, Kavkaz, Volga bo'yidan topilgan bo'lsa ham tarixda shu nom bilan qoldi. O'rxun Enasoy yodgorliklarning topilishi va o'rganilishi XVII asrdan boshlandi. Ushnu obidalarni o'rganish birinchi marta 1893-yildagina boshlandi. Shu yili daniyalik olim Vilgelm Tomson va rus olimi V.Radlovlar yodgorlikning barcha harflarini o'qishga muvaffaq bo'ldilar. O'rxun Enasoy obidalri tosh bitiklar deb ham yuritiladi. Chunki ular qabr toshiga o'yib yozilgan. Ushbu obidalar Mo'g'uliston, Germaniya, Rossiya, Xitoy, Buyuk Britaniya, Fransiya, Shvetsiya, O'zbekiston va Qozoqistonda saqlanadi. Enasoy yodgorliklari VI-VII asr voqealarini aks ettiradi. Ushbu bitiklar Turk hoqonligining tarixini so'zlaydi. To'nyuquq bitik toshi 2 ta ustunga yozilgan. Bitiktosh UlanBator atrofidan topilgan bo'lib, hozir ham shu yerda saqlanmoqda. Kultegin bitiktoshi Marmardan ishlangan . Yodgorlikni Rus ziyolisi Yadrinsev 1889-yili Ko'kshin-O'rxun daryosi bo'yidan topgan. Bilga hoqon bitigi Bu bitikni ham Yadrinsev topgan. U Kultegin bitik toshidan 1km janubi-sharqda joylashgan. 80 satrdan iborat. Yodgorliklarni ilmiy jihatdan tadqiq qilgan olimlar: V.Tomson, V.Radlov, S.Malov, Najib Osim, o'zbek olimlaridan A.Rustamov, G'.Abdurahmonov O'rxun Enasoyning o'zbek tiliga tarjimalari A.P.Qayumovning Qadimiyat obidalari G'.Abdurahmonov va A.Rustamovning Qadimgi turkiy til kitoblarida keltirilgan Obidaning shakllari Runiy yozuvlar faqat toshga yozilgan emas, turli buyumlarga yozilgan namunasi ham bor. Masalan, ...