9-sinf Jahon tarixi dars ishlanma. Industrial sivilizatsiya

sivilizatsiya Reja: 1. sivilizatsiya, uning o'ziga xos xususiyatlari. 2. Sharq va G'arb sivilizatsiyasi. 3. Hozirgi zamon jahon sivilizatsiyasi XVII asr Yevropatarixiga ma'rifatchilik asri bo'lib kirdi. ma'rifatchilik harakati va g'oyalari, dastlab Fransiyada shakllandi va butun Yevropabo'ylab tarqaldi. Bu davrda ma'rifatparvarlar tomonidan ilgari surilgan ma'rifatchilik g'oyalarida aql-idrokka katta etibor berildi va jamiyat taraqqiyotiga fan va bilim orqaligina erishish mumkinligi, taraqqiyotga to'siq bo'lgan joihillik va xurofatni bartaraf etish uchun ma'rifat zarurligi keng targ'ib qilindi. ma'rifatchilik g'oyalarining keng tarqalishi kishilarda kelajakka ishonchni uyg'otdi. sivilizatsiya to'g'risidagi falsafiy qarashlar aynan shu davrdan boshlab yuzaga keldi. sivilizatsiya tushunchasi fransuz ma'rifatparvarlari va Shotland tarixchisi va faylasufi A.Fergyusson tomonidan jahon tarixiy jarayonning malum bir bosqichini ifodalash uchun istemolga kiritildi. ma'rifatparvarlar sivilizatsiya deganda, bir tomondan, jamiyat jamiyati taraqqiyotining malum bir bosqichini nazarda tutgan bo'lsalar, ikkinchidan, insoniyat aql-zakovati yordamida erishilgan yutuqlarni shu tushuncha yordamida ifodalaydilar. sivilizatsiyani insoniyat jamiyati taraqqiyotini yovvoyilik va varvarlikdan keyingi muayyan bir bosqichi sifatida tahlil qilishda unga xos quyidagi jihatlarga etibor qaratildi: sivilizatsiya insoniyat taraqqiyotining eng qadimgi, ilk bosšichlaridan sug'orma dehqonchilikning vujudga kelishi, davlat va huquqning paydo bo'lishi, shaharlarning yuzaga kelishi, yozuvning paydo bo'lishi bilan farqlanadi. Ayni vaqtda sivilizatsiya tushunchasi inson aql-zakovati erishgan yutuqlarini xam ifodalaydi. fransuz ma'rifatparvarlari sivilizatsiya tushunchasini aql-idrok va adolatga asoslangan jamiyat, yani ideal jamiyat manosida qo'lladilar. sivilizatsiya murakkab mazmunga ega bo'lgan falsafiy tushuncha hisoblanadi. Shuning uchun xam sivilizatsiya haqida xilma-xil qarashlar, nuqtai-nazarlar mavjud. Chunonchi ingliz sotsiologik va tarixchisi Arnold Toynbi (1889-1975) sivilizatsiya deganda jamiyat taraqqiyotini, avvalo madaniy yuksalishni nazarda tutadi. Dunyo tarixini o'rgangan Toynbi sivilizatsiya turlicha xalqlarda turlicha kechadi, tarix o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan alohida sivilizatsiyalardan iborat, degan fikrni ilgari suradi. U «tarixni bilish» asarida insoniyat tarixida bo'lgan sivilizatsiyalar sonini 13 taga keltiradi va sivilizatsiyani rivojlantiruvchi kuch - ijodiy elita yoki ozchilikdan iborat, deb biladi. U sivilizatsiya o'z-o'zidan shakllanmaydi. Uning rivojlanish uchun malum tarixiy davr etilgan bo'lmog'i lozim. bunday davrni Toynbi «Chaqiruv va javob» deb belgilaydi. Uning fikricha, tarix chaqirig'iga ozchilik javob berar ekan, o'z ketidan befarq ko'pchilikni ergashtiradi. Chaqiruv shunday davrki, bunda jamiyat qandaydir xavf ostida bo'ladi. Chaqiruv va javob har qanday sivilizatsiyaning asosini tashkil etadi. Polyak faylasufi Konechki sivilizatsiyani kishilar jamoasini uyushtirishning alohida shakli sifatida ta'riflaydi. Nemis faylasufi Osvald Shpengler (1880-1936 yillar) sivilizatsiya tushunchasining madaniyatga qarama-qarshi qo'yadi. Uning fikricha madaniyat xaloqatga uchrashi jarayonida sivilizatsiyaga aylanadi. Madaniyatdan sivilizatsiyaga o'tish ijodkorlikdan maxsulsizlikka, shakllanishdan qotib qolishga, qaharamonona tashabbuslardan mexanik «ish»ga o'tishdan iborat bo'ladi. Shpengler fikricha, ivilizatsiya oqibatida badiiy va adabiy ijodga ehtiyoj qolmaydi. Shuning uchun xam madaniy davolardan voz kechib, softexnizmga e'tiqod ...