10-sinf Jahon tarixi dars ishlanma. 1918 - 1939 yillarda Buyuk Britaniya

Buyuk Britaniya Reja Davlat tuzumi Tabiati Tarixi Sanoati Transporti Adabiyoti Buyuk Britaniya, Britaniya, (ingl. Great Britain) Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Birlashgan Qirolligi (ingl. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) - Shimoli-G'arbiy Yevropadagi davlat. Buyuk Britaniya oroli (mamlakat hududining 90 %i shu orolda) va Irlandiya orolining shimoli-sharqiy qismida hamda ularga yondosh mayda orollar (Anglsi, Uayt, Normand, Orkney, Gebrid, Shetlend va boshqalar)da joylashgan. G'arbdan Atlantika okeani, sharqaan Shimoliy dengiz o'rab turadi. Buyuk Britaniya mamlakat asosiy qismining nomi bilan ko'pincha Angliya deb ataladi. Maydoni 244,1 ming km2. Aholisi 63.23 mln kishi (2012-yil). Poytaxti - London shahri. Tarixan tarkib topgan va milliy jihatdan har xil bo'lgan 4 ma'muriy siyosiy qism (Angliya, Uels, Shotlandiya va unga yondosh orollar, Shimoliy Irlandiya) dan iborat. Men va Normand orollari mustaqil ma'muriy hudud hisoblanadi. Davlat tuzumi Buyuk Britaniya konstitutsion monarxiya. Davlat boshlig'i qirol (qirolicha). Mamlakatning konstitutsiyasi yo'q. 1215-yilgi Ulug' Erkinliklar hartiyasi, 1679-yilgi Xabeas korpus akti, 1931-yilgi Vestminster statuta, 1969-yilgi Xalq vakilligi to'g'risidagi akt va boshqa eng muhim parlament hujjatlari hisoblanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni qirol (qirolicha) va parlament (u ikki palatadan iborat: Lordlar palatasi va Jamoalar palatasi), ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat (vazirlar mahkamasi) amalga oshiradi. Bosh vazirni qirol (qirolicha) tayinlaydi. Hukumat a'zolari parlament a'zolaridan bo'lishi kerak. Buyuk Britaniya tarkibidagi Angliya, Uels va Shotlandiya o'zining sud tizimiga, mahalliy boshqaruv organlariga ega. Shimoliy Irlandiya ma'muriy muxtoriyat huquqiga ega bo'lib, uni qirol (qirolicha) tayinlagan gubernator boshqaradi. Buyuk Britaniya o'tmishda Britaniya imperiyasi tarkibida bo'lgan mamlakat va hududlarni birlashtiruvchi Hamdo'stlikka boshchilik qiladi. Tabiati B. B.ning yer yuzasi asosan pastgekislik. Angliyaning shim.g'arbi toglikdan, markazi va jan.sharqi tekislik va sertepa pasttekisliklardan, Shotlandiyaning qirg'ogi egribugri, shim; qismi tor va chuqur Glen-Mor depressiyasi 2 qismga bo'lib turgan Shim. Shotlandiya tog'ligidan iborat. Bu ikkala qismning jan.da (Grampian tog'lari) mamlakatning eng baland cho'qqisi - Ben-Nevis (1343 m) ko'tarilib turadi. Grampian tog'laridan jan.da Shotlandiya pasttekisligi, undan jan.rokda Jan. Shotlandiya qiri (bal. 842 m gacha) joylashgan. Ulardan g'arbda Kamberlend tog'lari (Skofell tog'i, 978 m) qad ko'targan. Jan.ga tomon orol kengaya boradi; bu yerda - Uels ya. o.ning g'arbida Kembriy toglari (Snoudon tog'i, 1085 m) bor. Angliyaning g'arbiy qirg'og'ida keng qo'ltiqlar (Liverpul, Kardigan, Bristol), markaziy va jan. qismlarida pasttekisliklar (Shim. Sharqiy Feni, London havzasi, Midlend, Xempshir), qator asimmetrik tepalar (bal. 200- 300 m) bor. Shim. Irlandiya ayrim kichikkichik qirlardan (Antrim, Sperriin, Morn va b.) iborat. B. B.da foydali qazilmalar kam. Asosan temir rudasi va yuqori sifatli toshko'mir, tosh tuz, kaolin, ozroq miqdorda yonuvchi slanes qazib olinadi. Neft va rangli ...