7-sinf Jahon tarixi 'Hindiston' ko'rgazma

Hindiston 7-sinf Jahon tarixi darsligi asosida 41-mavzu Dehli sultonligining tashkil topishi. XI-XII asrlarda Hindistonning shimoliy hududlariga turk va afg'on qabilalarining hujumlari va joylashuvi kuchaygan. Musulmonlar bosib olgan viloyatlarda 1206-yilda poytaxti Dehli bo'lgan sultonlik vujudga keladi. Dehli sultonligining ilk hukmdori Qutbiddin Oyboqning qo'shini asosini turkiy qabilalardan tuzilgan suvoriylar tashkil qilgan. Qutbiddin Oyboq Hindistonni istilo qilish davomida mahalliy mulkdorlarning ma'lum qismi yakson qilinsa, boshqalari yer-mulklarini tashlab ketadilar. XII-XII asrlar davomida Dehli sultonligining barcha hududlarida musulmonlar hokimiyati uzil-kesil o'rnatiladi. Sulton Qutbiddin Oyboqning vafotidan so'ng taxtga Shamsiddin Elto'tmish (1211- 1236) keladi. Shamsiddin Elto'tmish Yer egaligi. Dehli sultonligida barcha yerlar hukmdorniki hisoblangan. Mamlakatda yer egaligining asosiy turi iqto' bo'lgan. Viloyat noiblari to'plangan soliqlarning 10-20 % ini o'ziga qoldirishi evaziga zarur bo'lganda sultonga o'z qo'shinini berishi lozim edi. Yer egaligining yana bir turi - xolisa deb nomlangan. Xolisa davlat ixtiyoridagi yerlar bo'lib, undan olinadigan soliqlar xazinaga tushib, davlat xarajatlari va maxsus qo'shinni ta'minlash uchun ishlatilgan. Dehli sultonligi XIV-XV asrlarda. Elto'tmishning vafotidan so'ng mamlakatda taxt uchun kurash kuchayib ketadi. Bu urushlarda g'olib chiqqan va taxtni egallagan Alouddin Xiljiy islohotlar o'tkazib, davlat xazinasi daromadlarini ko'paytiradi. Xiljiyning vorisi Muhammad Tug'luq 1325-yilda taxtga keladi. U o'z hukmdorligini otasi paytida mustaqillik yo'lini tutgan knyazliklarni bo'ysundirishdan boshlaydi. Keyingi hukmdor Feruzshoh Tug'luq davrida soliqlar kamaytirilib, davlat yerlari dehqonlarga ijaraga bo'lib beriladi. Dehlining keyingi sultoni Mahmud 1398-1399-yillarda Amir Temur qo'shinlariga qarshi kurashadi. Dehli sultoni Mahmud Lekin tajribali sarkarda Mahmud qo'shinlarini yengib, Dehlini zabt etadi. Shundan so'ng Hindiston mayda knyazliklarga bo'linib ketadi. Oradan o'n yilcha vaqt o'tib Sayyidlar sulolasi (1414-1451) taxtga keladi. Sayyidlar sulolasini afg'on ...