7-sinf O'zbekiston tarixi Somoniylar davlat boshqaruvi mavzuda dars taqdimoti

Somoniylar davlat boshqaruvi Davlat ishlari nazorati Amid il-mulk. Davlatlararo munosabatlar Sohibi ashshu'rat. Harbiy ishlar Sohibi al-barid. Pochta aloqalari xizmati Muhtasib devoni. Bozor, savdo-sotiq ishlari Davlat mulklari devoni Vaqf devoni. Diniy muassasa mulklari Qozilik (sud ishlari) devoni Nuh ibn Nasr (Nasr II) davrida buxoroning Registon maydonida amir qasri qarshisida saroy qurilib, barcha devonlar unga joylashtiriladi. Mahkama xizmatchilari muayyan bilimga ega bo'lgan, arab va fors tilini puxta bilgan zadogon va ruhoniylardan tanlangan. Pochta-aloqa xizmatidan boshqa hamma devonlarning viloyatlarda vakillari bo'lib, ular ham markaziy devonga, ham viloyat hokimiga bo'ysungan. Har bir shaharda shahar boshlig'i - rais ma'muriyati mavjud bo'lgan. Davlatda islom dinining ta'siri g'oyatda katta bo'lganligidan, oliy diniy mansab - Shayxul islomning roli yuqori darajada e'tirof topgan. Somoniylar davrida qishloq xo'jaligi, mahalliy ishlab chiqarish, hunarmandchilik, savdo-sotiq munosabatlari, shaharlar hayoti ancha yuksaldi. O'lkaning Shosh, Farg'ona va Xorazm vohalarida turli xil g'alla ekinlari etishtirish, bog'dorchilik, sohibkorlik, polizchilik, paxta etishtirish ancha kengayib bordi. Ko'plab suv inshootlari barpo etiladi. Qishloq ahli mavjud xomashyo mahsulotlaridan turlicha ishlov berish yo'li bilan har xil matolar ishlab chiqara boshladi. Jumladan, Zandana qishlog'ida sifatli, tilla rang «zandanachi» deb nom olgan bo'z to'qish (u chetga ham chiqarilgan), Samarqand yaqinidagi Vador qishlog'ida sarg'ish tusli chiroyli yumshoq, pishiq «vodoriy» deb nomlangan matolar tayyorlash yo'lga qo'yilgan. Somoniylar davrida Samarqand, Buxoro, Marv, Shosh, Isfijob, shuningdek, Farg'ona, Xorazm vohasi shaharlari savdo-sotiq va hunarmandchilik markazlari sifatida g'oyatda ravnaq topgan. Buyuk ipak yo'li bu shaharlarni xalqaro karvon savdosi bilan tutashtirib, ular etishtirgan barcha noyob mato-yu mahsulotlarning jahon bozoriga chiqishini ta'minlagan. Metall ishlash, nodir metallardan, chunonchi, oltin, kumush, mis va boshqa ...